بازرسی چشمی جوش یا Visual Testing (VT) یکی از ساده‌ترین، متداول‌ترین و ارزان‌ترین تست های غیر مخرب جوش است و معمولا نخستین مرحله در بازرسی و بررسی یک قطعه جوش به حساب می‌آید. تست جوش VT عبارت است از کنترل روز به روز و مداوم قطعات جوش به وسلیه مشاهده، که می‌تواند با چشم غیر مسلح انجام شود و یا از وسایل و ابزار بزرگنمایی استفاده گردد. همان‌طور که از نام بازرسی چشمی جوش مشخص است، بازرسی چشمی شامل مشاهدات بصری از سطح یک قطعه مورد تست است تا ارزیابی شود که آیا عیب در سطح آن وجود دارد. بازرسی چشمی جوش ممکن است با مشاهده مستقیم و چشم غیرمسلح باشد و یا ممکن است با استفاده از ابزارهای نوری مانند ذره بین، آینه، دوربین‌های آندوسکوپی (دوربین‌های کوچکی که به انتهای یک سامانه مانند خرطوم وصل است و در مشاهده جاهایی که در دید نیست کمک می‌کند)، CCDها و سیستم‌های مشاهده به کمک کامپیوتر (مشاهده از راه دور) انجام گیرد. معایبی که با روش بازرسی چشمی قابل‌کنترل است شامل خوردگی، انحراف هندسی قطعات، آسیب‌های فیزیکی و ترک است و اما تنها برخی از ناپیوستگی‌ها توسط بازرسی چشمی قابل شناسایی است و هیچ‌گاه با این روش نمی‌توان اطمینان داشت که تمام ناپیوستگی‌ها کشف شده‌اند.
معمولاً ابتدا از بازرسی چشمی جوش به عنوان یکی از روش‌های بازرسی غیر مخرب استفاده می‌شود و در صورت تایید از روش‌های دیگر NDT برای بازرسی درون قطعه استفاده می‌شود. البته گاهی اوقات که بازرس در تست جوش VT به وجود یا عدم وجود ناپیوستگی‌ها شک می‌کند نیز از روش‌های مکمل برای آزمایش سطح استفاده می‌شود. این آزمون به ۲ روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود:
۱- در روش مستقیم بازرس فقط از چشم خود برای مشاهده سطح و ناپیوستگی‌ها استفاده می‌کند.
۲- در روش غیرمستقیم بازرس از انواع وسایل مختلف مثل دوربین‌ها، ذره‌بین‌ها، بورسکوپ و… برای مشاهده سطح استفاده می‌کند.
بازرسی به هر دو روش مستقیم و غیر مستقیم هم به صورت هم زمان و هم به صورت غیر هم زمان انجام می‌شود. در روش هم زمان بازرس در همان لحظه عیب را مشاهده می کند و به تفسیر آن می‌پردازد. اما در روش غیر هم زمان ابتدا از قطعه فیلم تهیه می‌شود و سپس بازرس در زمانی دیگر اقدام به مشاهده فیلم و انجام فرآیند بازرسی و تفسیر می‌کند.
اساس کار:
اساس کار روش بازرسی چشمی VT بسیار ساده است. از آنجایی که این بازرسی غیرمخرب در مناطق قابل دید و روشن صورت می‌گیرد، لذا اولین دستورالعمل در بازرسی چشمی روشن کردن قطعه به وسیله‌ی نور است. سپس قطعه با چشم و یا وسایل حساس به نور مانند فوتوسل‌ها مورد بازرسی قرار می گیرد. اگرچه وسایل بازرسی چشمی فوق العاده ساده هستند، اما وجود نور کافی در بازرسی چشمی VT بسیار ضروری است. همچنین لازم است سطح قطعه قبل از بازرسی چشمی به طور کامل تمیز گردد. اطلاعات زیر از بازرسی چشمی VT یک بازرس باتجربه به دست می‌آید:
- منابع مستعد به ضعف های مکانیکی مانند شیارهای تیز و ناهم ترازی‌ها
- شرایط عمومی قطعه
- حضور یا عدم حضور لایه‌های اکسیدی یا محصولات خوردگی
- حضور یا عدم حضور ترک‌ها، جهت و موقعیت ترک‌ها
- تخلخل‌های سطحی، چاله‌های پر نشده، شکل خط جوش و جهت گیری احتمالی اتصال جوش
انواع بازرسی چشمی:
- Bare Eye Inspection: این نوع بازرسی چشمی معمولاً به صورت مستقیم و بدون استفاده از وسایل یا تجهیزات ویژه صورت می‌گیرد. با استفاده از دید بصری فرد، جوش‌ها و سطوح فلزی بررسی می‌شوند.
- Enhanced Visual Inspection (EVI): این روش از وسایل افزوده مثل لوپ‌ها، آینه‌ها، و چراغ‌های خاص برای بهبود دید فرد و تشخیص بهتر عیوب استفاده می‌کند.
- Remote Visual Inspection (RVI): از تجهیزات دوربین‌های مینیاتوری یا سیستم‌های دوربینی برای بازرسی سطوح یا نقاط دورافتاده و دسترسی سخت به آنها استفاده می‌شود.
- Borescopic Inspection: این روش از ابزارهای خاص به نام بورسکوپ‌ها برای بازرسی دقیق و نزدیک جوش‌ها و نقاط مختلف داخلی استفاده می‌کند، مثل داخل لوله‌ها یا ساختارهای داخلی قطعات.
- Microscopic Inspection: با استفاده از میکروسکوپ‌ها و ابزارهای بزرگنمایی دقیق‌تر، این روش برای بررسی جزئیات و نقاط کوچک جوش‌ها یا سطوح استفاده می‌شود.
تجهیزات:
در این آزمون اغلب از وسایلی استفاده می‌شود که به اندازه گیری ناپیوستگی‌ها و دیگر نقاط جوش کمک می‌کنند. به این تجهیزات گیج جوشکاری می‌گویند. گیج‌های جوشکاری در انواع مختلف توزیع می‌شوند که هرکدام توانایی اندازه گیری یک یا چند خصوصیت مختلف فلز جوش را دارند. پرکاربردترین گیج مورد استفاده در جوشکاری گیج کمبریج می باشد که توانایی اندازه گیری چندین پارامتر مختلف را دارد. گیج ها در تست جوش VT ابزار پرکاربردی‌اند. سنجه‌های چندمنظوره‌ای توسط انجمن بین المللی جوش (IIW) طراحی شده است. این گیج یا سنجه‌ها قادر به اندازه گیری ضخامت تا ۲۰ میلیمتر و زاویه پخ جوش صفر تا ۶۰ درجه، اندازه گیری گرده اضافی، بریدگی کناره‌ی جوش و گلویی و ناهم ترازی جوش هستند.
همچنین در بازرسی چشمی جوش غیرمستقیم از ابزارهایی استفاده می‌شود که به دید بهتر بازرس کمک کند. برای مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- ذره بین: ذره‌بین ساده‌ترین شکل از یک میکروسکوپ است که فقط یک لنز همگرا دارد. بزرگنمایی (M) یک لنز ساده به وسیله‌ی رابطه‌ی M=25/f تعیین می‌گردد. در این رابطه f فاصله کانونی عدسی و ۲۵ یک ضریب ثابت است. این ضریب ثابت نشان دهنده میانگین حداقل فاصله ای است که اجسام با چشم غیر مسلح به وضوح دیده می‌شوند. بنابراین یک عدسی با فاصله کانونی ۱۲٫۵ سانتی متر دارای بزرگنمایی ۲ برابر خواهد بود. سطح قابل رویت به وسیله ذره‌بین را میدان دید آن ذره بین می‌نامند. انتخاب ذره بینی با میدان دید مناسب یک مسئله مهم در بازرسی چشمی VT است. به عنوان مثال، زمان لازم برای بازرسی چشمی قطعه‌های بزرگ به وسیله یک ذره بین با قدرت بزرگنمایی ۲۰ برابر (با میدان دید بیش از ۹٫۵ میلیمتر) بسیار زیاد است. بهترین روش تست جوش VT با ذره‌بین، استفاده از ذره بینی با قدرت بزرگنمایی پایین در مرحله اول است. در این مرحله مناطق مستعد عیب برای بازرسی مشخص می‌گردد. سپس برای بازرسی جزییات این مناطق مشخص شده، می‌توان از ذره بینی با قدرت بزرگنمایی بالاتر استفاده کرد.
۲- میکروسکوپ: برای بزرگ کردن تصویر قطعه، تا حد امکان آن را به لنزهای میکروسکوپ نزدیک می‌کنند. فاصله بین جسم و لنز زمانی تنظیم می‌شود که سطح قطعه در عمق میدان و فاصله کانونی لنزها قرار گیرد. در این شرایط ترک‌های ریز سطحی، حفرات و دیگر عیوبی که به سطح راه دارند، به خوبی قابل مشاهده خواهند بود. معمولا در روش بازرسی چشمی VT برای بازرسی شکل و جهت گیری ترک‌ها از میکروسکوپ‌های نوری استفاده می‌شود؛ که بزرگنمایی میکروسکوپ‌ها را در این مراحل بازرسی دقیق‌تر می‌توان تا ۱۰۰-۵۰۰ برابر نیز افزایش داد. در هر حال این بزرگنمایی می‌تواند در بازرسی چشمی از ۳ تا ۳۰۰۰ برابر برحسب نیاز تغییر کند.
۳- بورسکوپ: بورسکوپ ابزاری برای مشاهده و بازرسی نواحی داخلی تیوب‌های باریک و روزنه‌ها است. بورسکوپ شامل یک سیستم روشنایی داخلی دقیق است و حاوی مجموعه‌ای منظم از منشورها و عدسی‌های صفحه‌ای است که نور از طریق آن ها عبور می‌کند. در نهایت تصویری با حداکثر وضوح برای بیننده ساخته می‌شود. بورسکوپ‌ها در مدل‌های مختلف با قطر ۲٫۵ تا ۱۹ میلیمتر و طول چندین متر موجود هستند.
۴-اندوسکوپ: اندوسکوپ شباهت زیادی به بورسکوپ دارد، با این تفاوت که اندوسکوپ‌ها داری سیستم نوری قویتر و منبع نوری با شدت بیشتر هستند. از دیگر ویژگی‌های این اندوسکوپ، زوایای دید متغیر و ثابت بودن فاصله کانونی آن همواره به اندازه ۴ میلیمتر است. در واقع هنگامی که نوک اندوسکوپ در فاصله ۴ میلیمتری از سطح مورد بازرسی قرار دارد، بزرگنمایی با قدرت ۱۰ برابر از تصویر حاصل می‌گردد. اندوسکوپ‌هایی با قطرهایی کمتر از ۱٫۷ میلی متر و طول ۱۰۰ تا ۱۵۰۰ میلیمتر موجودند.
مزایا:
- سرعت بسیار بالا
- کم هزینه بودن
- قابلیت انجام در تمامی شرایط
- قابل حمل بودن
- عدم وابستگی به تجهیزات برقی
- امکان به دست آوردن دقیق ابعاد ناپیوستگی
معایب:
- وابستگی زیاد تست VT به مهارت اپراتور
- وابستگی زیاد به سلامت چشمی بازرس
- عدم توانایی در تشخیص ناپیوستگی‌های داخلی
- نیاز به روش مکمل برای بررسی داخل قطعه و یا تجهیز
- عدم توانایی در سنجش ناپیوستگی‌های سطحی با دهانه بسته
- عدم توانایی در یافتن عیوب زیرسطحی
نظرات بسته شده است.